Ο ΝΑΟΣ ΤΩΝ ΕΙΣΟΔΙΩΝ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

(ΤΡΙΜΑΡΤΥΡΗ)

Η ΤΡΙΜΑΡΤΥΡΗ - Η ΕΝΟΡΙΑ ΜΑΣ

 

  Ο σημερινός καθεδρικός ναός των Εισοδίων κτίστηκε στη θέση παλαιότερου ναού της Θεοτόκου, που είχε μετατραπεί σε σαπωνοποιείο και ανήκε στο γνωστό Τούρκο αξιωματούχο Μουσταφά-Πασά Γκιριτλή (Κρητικό). Δεν είναι απόλυτα βέβαιο αν πρόκειται για τον ίδιο ναό της Θεοτόκου «Τριμάρτυρης», αναφέρεται στην απογραφή του 1637 με ιερέα τον Αλιμπέντο Καλιότη. Στους χάρτες πάντως της εποχής στο σημείο αυτό σημειώνεται η ύπαρξη ναού. Τον παλαιό ναό, στον οποίο υπήρχε μια μικρή εικόνα των Εισοδίων, δώρισε ο Μουσταφά-Πασάς στη χριστιανική κοινότητα των Χανίων, μετά από κάποιο θαύμα κατά την παράδοση. Ο ίδιος δώρισε και ένα ποσό, όπως και ο Σουλτάνος Αβδούλ Μετζίτ, για την ανέγερση του νέου ναού. Το 1860 ολοκληρώθηκε ο ναός και αποδόθηκε στη λατρεία. Στο χώρο μεταξύ του ναού και της οδού Χάληδων σχηματίστηκε μια κλειστή πλατεία από τα κτίρια της χριστιανικής κοινότητας που κατασκευάστηκαν περιμετρικά. Στην Τριμάρτυρη μεταφέρθηκαν από τους Αγίους Αναργύρους όλες οι δραστηριότητες της χριστιανικής κοινότητας των Χανίων. Το 1897, κατά την πυρπόληση της χριστιανικής συνοικίας, καταστράφηκαν και τα κτίρια της κοινότητας. Επισκευάστηκαν με τη συνδρομή του Τσάρου της Ρωσίας Νικολάου. Στη δεκαετία του 1950 κατεδαφίστηκαν για τη δημιουργία της σημερινής αχανούς πλατείας.

Ο ναός των Εισοδίων είναι μια τρίκλιτη βασιλική με υπερυψωμένο το καλυμμένο από οξυκόρυφη καμάρα μεσαίο κλίτος. Τα πλάγια κλίτη καλύπτονται από σταυροθόλια και διαιρούνται καθ' ύψος από το γυναικωνίτη. Στη βορειοδυτική γωνία του ναού είναι κτισμένο το ψηλό κωδωνοστάσιο. Τα αρχιτεκτονικά στοιχεία του ναού συνδέονται περισσότερο με την παράδοση που διαμορφώθηκε στα χρόνια της Βενετοκρατίας με τους λαξευτούς πεσσούς, τα γείσα και τα πλαίσια των ανοιγμάτων. Η πρόσοψη είναι κατασκευασμένη εξολοκλήρου από πωρόλιθο. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και ο διάκοσμος του εσωτερικού, ο οποίος συνδέεται αφενός με την τοπική παράδοση και αφετέρου με τις σύγχρονες τάσεις του Νεοκλασικισμού, οι οποίες έρχονται από την ελεύθερη Ελλάδα. Με την πρώτη τάση συνδέονται οι εικόνες του τέμπλου, καλυμμένες από ασημένιες επενδύσεις, έργα του χρυσοχόου Καρυδάκη, και άλλες μεγάλες εικόνες μέσα σε εντυπωσιακές ξυλόγλυπτες κορνίζες, έργα των Α. Βιβυλάκη, Ε. Τριπολιτάκη και του Κυθηραίου Ι. Στάη. Οι ζωγράφοι αυτοί ακολουθούν την παράδοση της Κρητικής Σχολής, την οποία «εκσυγχρονίζουν» με τη ζωγραφικότερη απόδοση των μορφών. Το ύφος της εποχής τονίζουν οι μεγάλες ελαιογραφίες στον ανατολικό τοίχο του ναού με τη μεγάλη παράσταση του Χριστού καθισμένου στα σύννεφα ανάμεσα στους ευαγγελιστές και του Ευαγγελισμού, έργα του Γ. Καλλιτεράκη κατά το 1880, παράσταση της Προσευχής στο Όρος των Ελαίων του Γ. Σταυράκη στο βόρειο κλίτος και του Μυστικού Δείπνου του Ε. Τριπολιτάκη στο νότιο. Το 1925 ο. άριστος Χανιώτης ζωγράφος Δ. Κοκότσης θα συμπληρώσει το ζωγραφικό διάκοσμο των τόξων του ανατολικού τμήματος με μεμονωμένες μορφές αποστόλων, προφητών και άλλων αγίων, εντυπωσιακές για το ακαδημαϊκό ύφος και την υψηλή ποιότητα της ζωγραφικής.

 

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ με τον π. Στυλιανό Θεοδωρογλάκη.

 

  

Παιδιά καλώς ορίσατε στην εκκλησία μας στον καθεδρικό μας ναό χαίρω και χαιρετίζω την παρουσία σας καλή πρόοδο στα γράμματα και εύχομαι να πετύχετε στη ζωή σας για τη η ζωή είναι μια μάχη που τη δίνουμε σε μικρή ηλικία και εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από μας τους ίδιους πως να κερδίσουμε αυτή τη μάχη, εύχομαι να κερδίσετε τη μάχη της ζωής και να ζήσετε πολλά χρόνια.  

 

1.    Πώς λέγεται η τοποθεσία του ναού;

Χαίρω για το ερώτημα ο ναός είναι χτισμένος στο κέντρο της παλιάς πόλης των Χανίων. Τα Χανιά μέχρι τις αρχές του αιώνα ήταν αυτή η περιοχή μόνο αυτό που λέμε Οβριακή, Τοπανά και Σπλάντζια,  Κουμ Καπί κάτω Κουμ Καπί μόνο, αυτή ήταν η πόλη των Χανίων στα παλιά χρόνια, στο κέντρο αυτής της περιοχής βρίσκεται αυτός ο ναός, που είναι η Μητρόπολη των Χανίων ή ο καθεδρικός ναός και είναι αφιερωμένος στην Παναγία.

 

2.    Πότε χτίστηκε ο ναός;

Είναι πολύ σημαντική ερώτηση και πολύ δύσκολη απάντηση με ακρίβεια από ότι λένε πάντως οι ιστορικοί αυτό ο ναός που βλέπετε σήμερα εδώ διαμορφώθηκε σ’ αυτή την κατάσταση που βρίσκεται σήμερα γύρω στο 1850 σαν κτίσμα όμως προϋπήρχε του 1850, είναι κτίσμα από την ενετική εποχή και χρησιμοποιήθηκε για πολλά χρόνια ως αποθήκη των μοναχών της μονής των Καπουκίνων, που βρίσκεται και τώρα απέναντι στην άλλη πλευρά της Χάληδων, καθολικό μοναστήρι και όταν ήρθαν οι Τούρκοι το πήραν από τους καθολικούς αυτό το κτίσμα και το μετέτρεψαν και αυτοί στη συνέχεια σε δική τους αποθήκη και στη συνέχεια σε σαπουναριό όπου το 1840 ο ιδιοκτήτης του Τούρκος Πασάς το χάρισε στους χριστιανούς κι οι χριστιανοί των Χανίων  το μετέτρεψαν σε ναό περίπου στην εικόνα και στις διαστάσεις που βρίσκεται  σήμερα.

 

 

 

3.    Σε ποιον άγιο ή αγίους είναι αφιερωμένος;

Το κεντρικό κλίτος είναι αφιερωμένο στα Εισόδια της Παναγίας και γιορτάζει στις 21 Νοεμβρίου. Το δεξιό κλίτος όπως μπαίνουμε είναι αφιερωμένο στους  Τρεις Ιεράρχες, το Βασίλειο τον Μέγα, το Γρηγόριο  τον Θεολόγο και τον Ιωάννη το Χρυσόστομο. Είναι και δάσκαλοι και πατέρες των ελληνικών γραμμάτων. Το αριστερό κλίτος είναι αφιερωμένο στον Άγιο Νικόλαο. Γι’ αυτό και στη συνείδηση των Χανιωτών είναι γνωστή ως Τριμάρτυρη, γιατί έχει τρεις μάρτυρες, είναι τρία τα κλίτη, τρία τα ιερά, τρεις οι γιορτές μεγάλων αγίων, της Παναγίας και Αγίων.

 

4.    Πότε πανηγυρίζει;

Στις  21 Νοεμβρίου και θέλω να προσθέσω ότι επειδή ο ναός είναι ο καθεδρικός ναός που υπάρχει στα Χανιά, η 21 Νοεμβρίου είναι η εορτή για όλη την πόλη, όχι μόνο για την ενορία των Εισοδίων ή την Παλιά Πόλη, αλλά για όλη την πόλη και την Παλιά και την καινούργια. Γι’ αυτό αυτή τη μέρα πάντοτε με βασιλικό διάταγμα, νόμο δηλαδή του κράτους τα καταστήματα παραμένουν κλειστά και τα σχολεία, όλοι οι χριστιανοί νέοι και ηλικιωμένοι περνούν από δω και ευχαριστούν την Παναγία για τη ζωή και ότι άλλο καθένας νιώθει μέσα του.

 

5.    Με ποιο ρυθμό έχει χτιστεί;

Ο ναός είναι δεν ξέρω πόσο ξέρετε από χριστιανική τέχνη είναι τρίκλιτη βασιλική χωρίς τρούλο, με υπερυψωμένο το μεσαίο κλίτος και με παράθυρα στο υπερύψωμα του μεσαίου κλίτους για να μπαίνει φωτισμός στο κέντρο του ναού, επειδή αυτός ο ρυθμός συνήθως είναι όχι πολύ φωτεινός.

 

6.    Ποιες περιοχές – συνοικίες εξυπηρετεί;

Την παλιά πόλη καταρχήν μέχρι το 1975, ήταν όλη η παλιά πόλη μέχρι τους Αγίους Αναργύρους και τον Άγιο Νικόλα της Σπλάντζιας τώρα έχει περιοριστεί στον Τοπανά, στην Οβριακή και στον Οικισμό Καστελίου και ανεβαίνει πάνω προς την περιοχή του ΚΤΕΛ μέχρι την οδό του Μάρκου Μπότσαρη.

 

7.    Πόσα τ.μ. καλύπτει; Επαρκεί ο χώρος του για τους ενορίτες;

Ο ναός για τους ενορίτες είναι μεγάλος, περίπου 400 τ.μ., για  την πόλη ως καθεδρικός ναός που είναι πέφτει μερικές φορές και μικρούς στο πανηγύρι, σε μεγάλες εκδηλώσεις δοξολογίες επίσημες επισκέψεις του προέδρου δημοκρατίας πρωθυπουργών της χώρας, τότε πέφτει λίγο μικρός αλλά έχει μεγάλη αυλή και όσοι δεν χωρούν  μέσα στο ναό βγαίνουν έξω στην αυλή .

 

8.    Πόσοι και ποιοι ιερείς υπηρετούν στο ναό;

Οι ιερείς που υπηρετούν στο ναό κατά κανόνα είναι τρεις. Αυτό δεν είναι σταθερός αριθμός, άλλοτε είναι τρεις, άλλοτε δύο, άλλοτε ένας. Αυτή την περίοδο, εδώ και δυο χρόνια είναι ένας ιερέας εγώ, π. Στυλιανό Θεοδωρογλάκη και ένας διάκος που βοηθάει το έργο του ιερέα. Έτυχε αυτή την περίοδο να μην έχουμε δεύτερο ιερέα.

 

9.    Ποια είναι η μόρφωση των ιερέων;

Οι Ιερείς που διορίζονται σε πόλης πάνω από το πέντε χιλιάδες κατοίκων προβλέπεται από τον νόμο να είναι τουλάχιστον θεολόγοι δηλαδή να έχουν σπουδάσει Θεολογία στο πανεπιστήμιο στην Αθήνα ή στην Θεσσαλονίκη ή σε άλλο σχολείο του εξωτερικού, πανεπιστημιακής σχολής πάντως.

 

10.                       Πόσοι ψαλτάδες υπηρετούν στο ναό;

Δυο ένας δεξιός και ένας αριστερός οι οποίοι έχουν και τους βοηθούς τους. Ο καθένας έχει δυο τρεις βοηθούς ανάλογα.

 

11.                       Ποια είναι η μόρφωση των ψαλτάδων;

Οι ψάλτες στον καθεδρικό μας ναό έχουν δίπλωμα του ωδείου, της μουσικής, της Βυζαντινής μουσικής ή τον ωδείου Αθηνών ή του ωδείου Χανίων από ότι ξέρω.

 

12.                       Ποια είναι η διαφορά μας των ορθόδοξων χριστιανών από τους καθολικούς;

Αυτό είναι πολύ σπουδαίο ερώτημα, θέλει μεγάλη απάντηση. Έχουμε μεγάλες διαφορές με τους καθολικούς είναι μια άλλη εκκλησία, η οποία αποχωρίστηκε από τη δικιά μας εκκλησία στο σχίσμα, το 1053 από ότι ξέρετε από την ιστορία σας και από τότε πάνε χώρια από εμάς. Διαφέρουμε σε πολλά πράγματα, θα σας πω 2 ή 3 επιγραμματικά και μεγάλα. Από αυτά το πρώτο είναι ότι ο Πάπας, ο αρχηγός της καθολικής εκκλησίας είναι και κοσμικός άρχοντας. Είναι και πρόεδρος της δημοκρατίας του Βατικανού. Αυτό  δεν ταιριάζει, γιατί ο Χριστός δεν ήταν πολιτικός άρχοντας, μόνο θεός, προφήτης, απεσταλμένος, λυτρωτής και σωτήρας του κόσμου και στην ορθόδοξη παράδοση δεν ταυτίζεται ποτέ ο θρησκευτικός ηγέτης με τους πολιτικούς άρχοντες. Συνεργαζόμαστε για το καλό του τόπου αλλά δεν παίρνουμε ποτέ κοσμική εξουσία όπως έχει ο Παπάς. Δεύτερη μεγάλη διαφορά επίσης είναι η πίστη στο δόγμα της Αγίας Τριάδας. Οι οποίοι το διαφοροποιούν, ενώ το δέχτηκαν καταρχήν και έχουν υπογράψει τις οικουμενικές συνόδους πρώτη και δεύτερη,  που διατυπώνεται η πίστη μας στον Πατέρα, στον Υιό και στο Άγιο Πνεύμα, μετά  ταύτα αρνήθηκαν την υπογραφή τους και διαφοροποιούνται ως προς τα πρόσωπα της Άγιας Τριάδας. Τοποθετούν πρώτο τον Πατέρα, ύστερα τον Υιό κατώτερο του Πατρός και ύστερα το Άγιο Πνεύμα κατώτερο του Πατρός και του Υιού. Αυτό είναι μια κακομεταχείριση των προσώπων και προσβάλει και τη νοημοσύνη του κοινού πιστού, αλλά προπάντων προσβάλει την αλήθεια της πίστης μας, γιατί εμείς δεν έχουμε ανώτερο και κατώτερο θεό. Είναι ένας Θεός, ο οποίος εκφράζεται και γνωρίζεται σε εμάς με τρία πρόσωπα και τρεις υποστάσεις ή με τρία υποστατικά πρόσωπα, αληθινά πρόσωπα, του Πατρός, του Υιού και του Αγίου πνεύματος. Είναι τα πρόσωπα είναι ισότιμα, ισοδύναμα, ισόκυρα, έχουν ίσο κύρος, δεν είναι ανώτερος ο Πατέρας από τον Υιό,  ούτε ο Υιός  κατώτερος  ή  ανώτερος από το Άγιο Πνεύμα. Είναι όλα τα πρόσωπα ισοδύναμα και επομένως κάθε άλλη αντίληψη για το δόγμα και την πίστη μας στην Άγια Τριάδα είναι λάθος, καταργεί την ίδια Αγία Τριάδα, καταργεί την κοινωνικότητα των προσώπων που είναι και η βάση της κοινωνικής συνοχής και ανάπτυξης κάθε κοινωνίας ανθρώπων. Και το τρίτο είναι ότι εκείνοι χρησιμοποιούν τον άζυμο άρτο στη λατρεία, ενώ εμείς χρησιμοποιούμε το κανονικό ψωμί που τρώμε, γιατί ο Χριστός αυτό το ψωμί χρησιμοποίησε στο μυστικό δείπνο, την τελευταία Πέμπτη που έφαγε μαζί με τους μαθητές του, δεν χρησιμοποίησε άζυμο άρτο. Αν  ξέρετε από την Παλαιά Διαθήκη οι Εβραίοι έτρωγαν άζυμο ψωμί μόνο μια φορά το χρόνο. Το Σάββατο 14 του μήνα Νισάν που γιόρταζαν το Πάσχα τους. Ο Χριστός δε γιόρτασε το ιουδαϊκό Πάσχα την Πέμπτη, το Πάσχα το γιόρταζαν το επόμενο Σάββατο, ο Χριστός έφαγε μαζί με τους μαθητές του τελευταία φορά την Πέμπτη, δεν έζησε το εβραϊκό Πάσχα, δεν έφαγε επομένως άζυμο ψωμί. Οι καθολικοί θεωρούν ότι ο μυστικός δείπνος είναι το πασχαλινό τραπέζι που κάθισε ο Χριστός και έφαγε και χρησιμοποιούν τον άζυμο άρτο. Αυτά και πολλές άλλες διαφορές που δεν είναι εύκολο αυτή την ώρα να σας εξηγήσω. Ίσως σας είπα και παραπάνω απ’ ότι χρειάζεται.

 

 

 

13.                       Τι άλλο βοηθητικό προσωπικό έχει ο ναός για τις ανάγκες του;

Έχει μία γυναίκα που καθαρίζει κάθε μέρα κι έναν άνδρα που ανοίγει το πρωί, ανάβει τα καντήλια, φροντίζει όλη μέρα, σβήνει τα κεριά και κλείνει πάλι το βράδυ.

 

14.                       Πώς διοικείται ο ναός;

Ο ναός διοικείται με συμβούλιο. Τέσσερα λαϊκά μέλη, τα οποία διορίζονται από τον επίσκοπο κάθε τρία χρόνια και τον ιερέα, που είναι και πρόεδρος του εκκλησιαστικού συμβουλίου. Οι πέντε μαζί συνεδριάζουν και αποφασίζουν για όλα τα θέματα που αφορούν το ναό.

 

 

15.                       Υπάρχουν βιβλία ή άλλες πηγές για να πάρουμε περισσότερα στοιχεία;

Για το ναό μας, δυστυχώς, δεν υπάρχουν στοιχεία. Υπάρχουν ορισμένες πηγές και το μικρό βιβλιαράκι που έχετε στο σχολείο σας.

 

16.                       Ποια ιστορικά κειμήλια υπάρχουν ή φυλάσσονται στο ναό;

Ότι υπάρχουν στο ναό είναι ορατά, τα βλέπουμε. Δεν έχουμε τίποτα κρυφό, τίποτα κειμήλιο που να μη φαίνεται δεν υπάρχει στο ναό μας. Οι εικόνες έχουν ιδιαίτερη αξία, επειδή και πολλών χρόνων είναι και καλής τέχνης. Δεν είναι βυζαντινές, αλλά δεν είναι και καθαρές αναγεννησιακές, είναι πολύ καλή δουλειά, εκφράζουν μια εποχή, του 1860. αυτά είναι τα κειμήλια του ναού, τίποτε άλλο. Τις εικόνες αυτές, τις έχει κάνει ένας μεγάλος Χανιώτης ζωγράφος ο Δημήτρης Κοκότσης, καθηγητής καλών τεχνών. Όταν έκανε αυτές τις εικόνες, το 1928, είχε κοριτσάκια μικρά, ίσως και μικρότερα από σας και έκανε τα αγγελάκια αυτά.

 

17.                       Ποιο είναι το κοινωνικό έργο της ενορίας; Πώς το επιτελεί;

Είναι δύσκολο να ξεχωρίσει κανείς κοινωνικό έργο και λειτουργικό έργο. Η εκκλησία είναι για να λειτουργεί στους ανθρώπους το μυστήριο της σωτηρίας, με όποιο τρόπο ο καθένας χρειάζεται. Δηλαδή αν ένας πεινά και του δώσουμε ένα πιάτο ζεστό φαγητό είναι ότι καλύτερο μπορούμε να κάνουμε γι’ αυτό, δεν είναι; Αυτό το κάνουμε. Αν ένας είναι άρρωστος, τον παίρνουμε και τον πάμε στο γιατρό, αυτό προσπαθούμε να το κάνουμε όσο πιο καλά μπορούμε.

 

18.                       Ποιος είναι ο μητροπολίτης;

Ο επίσκοπος Κυδωνίας και Αποκορώνου είναι ο Ειρηναίος Αθανασιάδης, κατάγεται από το νομό Ρεθύμνης, χειροτονήθηκε το 1974, στις 23 Φεβρουαρίου και από τότε και μέχρι σήμερα είναι επίσκοπος, μητροπολίτης της Μητροπόλεως Κυδωνίας και Αποκορώνου, με έδρα τα Χανιά.

 

19.                       Πόσες αίθουσες έχει;

Σπίτια, δωμάτια δεν έχουμε. Έχουμε ένα δωμάτιο μόνο λίγο πιο κάτω, απέναντι από την είσοδο του ναού, όπου εκεί ετοιμάζουμε λίγο φαγητό για όσους περάσουν από δω κάθε απόγευμα και ζητούν φαγητό, ένα μικρό συσσίτιο.

20.                       Έρχονται πολλοί τουρίστες να επισκεφτούν αυτή την εκκλησία;

Θα απαντήσω με μια φράση, το επιβεβαιώνετε και μόνοι σας, το βλέπετε. Όλοι οι τουρίστες που έρχονται στην Παλιά Πόλη περνούν κι από δω. Θέλουν να δουν την εκκλησία, φωτογραφίζουν, μερικοί προσκυνούν εικόνες.

 

21.                       Έχετε κάποια ιστορία ή κάποιο σημαντικό περιστατικό που μπορεί να μας αφηγηθείτε;

Ο ναός μας εγκαινιάστηκε το 1862. εκείνη την εποχή στα Χανιά ήτανε τουρκοκρατία. Πήραν άδεια οι χριστιανοί να εγκαινιάσουν αυτό το ναό. Ο Άγιος Νικόλαος στη Σπλάντζια, δίπλα μας, είχε μετατραπεί από  τους Τούρκους σε τζαμί, δεν υπήρχε σαν Άγιος Νικόλαος καθόλου. Οι χριστιανοί λοιπόν λένε πως να γιορτάζουμε τον Άγιο Νικόλαο, χωρίς εκκλησία. Εγκαινιάζουν το ένα κλίτος του ναού και το κάνουν του Αγίου Νικολάου. Και τον γιόρταζαν στην περίοδο της τουρκοκρατίας μέχρι το 1922, που ο ναός στη Σπλάντζια ξαναγύρισε πάλι στους χριστιανούς. Από τότε δε γιορτάζουμε εμείς τον Άγιο Νικόλαο, λειτουργούμε εμείς αλλά δε γίνεται πανηγύρι.

Και κάτι άλλο να σας το δείξω. Εδώ που βλέπετε μια πλάκα και δεν είναι κολλημένη, αλλά έχει ένα χερούλι που μπορεί να σηκωθεί, από κάτω είναι ένα μεγάλο πηγάδι, γεμάτο νερό, το οποίο χρησιμοποιούσαν στα παλιά χρόνια για σφουγγάρισμα του ναού και αυτό το νερό χρησιμοποιούσαν οι Τούρκοι και στο σαπουναριό που είχαν. Τώρα δε χρειάζεται το έχουμε σκεπάσει και ελπίζω να μην ξαναχρειαστεί.